Przy określaniu optymalnej liczby badań rentgenowskich pod względem bezpieczeństwa radiologowie biorą pod uwagę maksymalną dopuszczalną dawkę promieniowania jonizującego na tkankę kostną przez jeden rok (50 mSv), a także średnią pojedynczą dawkę promieniowania do jednego stawu biodrowego (nie więcej niż 1,2 mSv). Poniżej opisujemy wskazania do przeprowadzenia operacji biodra, a także objaśniamy, jak wygląda przygotowanie do zabiegu i rehabilitacja. Operacja biodra – wskazania Jeszcze do niedawna najważniejszym wskazaniem do wykonania operacji biodra był przede wszystkim ból odczuwany podczas wykonywania codziennych czynności . Spis treści. Dysplazja stawu biodrowego (łac. dysplasia coxae congenita) jest problemem, który pogłębia się wraz z rozwojem stawu biodrowego. Zwykle występuje od urodzenia i dużo częściej u dziewczynek niż u chłopców. Kiedy schorzenie zostanie zdiagnozowane, a leczenie zostanie szybko podjęte, wynik jest zazwyczaj bardzo dobry. Fast Money. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych to schorzenie, które charakteryzuje się nieprawidłowym kształtowaniem i rozwojem stawów biodrowych u dzieci. Jakie są przyczyny rozwojowej dysplazji stawów biodrowych? Niestety w 50% przypadków zaburzenie ma charakter bezobjawowy. W pozostałych przypadkach na udzie niemowlaka, można zauważyć asymetrię fałdów skórnych. Jak wygląda diagnostyka oraz leczenie rozwojowej dysplazji stawów biodrowych? Dysplazja obejmuje niedorozwój panewki stawu biodrowego i częściowe lub całkowite przemieszczenie głowy kości udowej. Jeśli przemieszczenie głowy kości udowej względem panewki stawu biodrowego jest częściowe mówi się o podwichnięciu stawu biodrowego. Jeśli natomiast przemieszczenie głowy kości udowej względem panewki stawu biodrowego jest całkowite, tak że dochodzi do całkowitej utraty kontaktu powierzchni stawowych mówi się o zwichnięciu stawu biodrowego. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - co to jest? Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych jest to zaburzenie w kształtowaniu i rozwoju stawów biodrowych u dzieci. Staw biodrowy utworzony jest przez powierzchnie stawowe - panewkę stawu biodrowego i głowę kości udowej, wzmocniony jest więzadłami i otoczony torebką stawową. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - zachorowalność Częstość występowania dysplazji to 1/1000 żywo urodzonych noworodków. W Polsce występuje u około 6% populacji noworodków (z czego 2% stanowią wrodzone zwichnięcia stawów biodrowych).Około 4–6 razy częściej występuje u dziewczynek. Częściej występuje u dzieci z pierwszej ciąży. Częściej dotyczy rasy białej. W 60% przypadków dotyczy lewego stawu biodrowego, w 20% - prawego stawu biodrowego, a w 20% -występuje obustronnie. Zwichnięcie stawu biodrowego - rodzaje Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego występuje w dwóch postaciach: Zwichnięcie typowe - najczęstsze, stanowi 98% ogółu przypadków zwichnięć; występuje u dzieci zdrowych. Zwichnięcie teratologiczne - rzadkie, stanowi około 2% ogółu zwichnięć; następuje w życiu płodowym, zmiany patologiczne są bardzo nasilone i leczenie jest utrudnione; występuje u dzieci z innymi ciężkimi chorobami o pochodzeniu neurogennym i miogennym - np.: z przepukliną oponowo-rdzeniową lub artrogrypozą. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - przyczyny Etiologia rozwojowej dysplazji stawu biodrowego nie jest do końca poznana. W jej powstaniu biorą udział czynniki mechaniczne, hormonalne i genetyczne. O wpływie czynników mechanicznych wnioskuje się na podstawie obserwacji, że rozwojowa dysplazja stawu biodrowego występuje częściej u dzieci z ułożeniem pośladkowym oraz u dzieci w zespole Pottera. W zespole Pottera na skutek wad rozwojowych nerek płodu (najczęściej obustronnej agenezji nerek → braku obu nerek) dochodzi do małowodzia (zmniejszenia ilości wód płodowych). Wody płodowe pełnią funkcję ochronną przed czynnikami fizycznymi, dlatego w sytuacji małowodzia płód zostaje pozbawiony ich ochronnego działania. Prowadzi to do rozwoju zniekształceń twarzy: nosa, uszu, powiek. Ucisk wewnątrzmaciczny powoduje też deformacje kończyn i przykurcze stawów. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych występuje częściej u dzieci z pierwszego porodu, co jest wynikiem zwiększonego napięcia ściany macicy i powłok jamy brzusznej u pierwiastek (kobiet, które jeszcze nie rodziły). Z kolei patologia ta bardzo rzadko występuje przed 20. tygodniem ciąży, gdy płód jest mały i nie podlega zwiększonym mechanicznym naciskom. Pod wpływem działania hormonów płciowych matki dochodzi do rozluźnienia torebki stawu biodrowego u płodu. Hormony płciowe matki - relaksyna i estrogen powodują fizjologiczne rozluźnienie więzadeł miednicy i przygotowują w ten sposób drogi rodne kobiety do porodu. Mogą one oddziaływać też na płód, powodując zwiększoną wiotkość torebki stawu biodrowego. W ten sposób przyczyniają się do rozwoju przemieszczeń części stawowych w obrębie stawu. Dowiedz się: Artroskopia stawu biodrowego - kiedy warto przeprowadzić zabieg? Ryzyko rozwoju dysplazji rośnie też jeśli jeden z rodziców lub rodzeństwo urodziło się z dysplazją, co świadczy o znaczeniu predyspozycji genetycznych w rozwoju tej choroby. Do czynników ryzyka zalicza się: płeć żeńska, ułożenie pośladkowe, dziecko z pierwszego porodu, obciążony wywiad rodzinny, wrodzone zniekształcenia stóp (stopa końsko-szpotawa, stopa piętowo-płaska, przywiedzenie przodostopia) i wrodzony kręcz karku – w tej grupie dzieci rozwojowa dysplazja stawów biodrowych występuje częściej niż w populacji zdrowych dzieci. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - objawy Objawy zależą od wieku dziecka. Około 50% przypadków ma przebieg bezobjawowy. U pozostałych dzieci można stwierdzić charakterystyczne objawy. U noworodków i niemowląt do około 3 miesiąca życia najważniejsze są objawy wynikające ze zwiększonej wiotkości torebki stawu biodrowego. Są to objawy Ortolaniego i Barlowa. Oba wymienione objawy mogą być wybadane przez lekarza. Mają one tendencję do samoistnego ustępowania, gdyż z czasem zwiększa się napięcie torebki stawu biodrowego. Ważnym objawem zwichnięcia jest ograniczenie odwodzenia w stawie biodrowym spowodowane skróceniem i przykurczem mięśni przywodzicieli. Rodzice z kolei mogą zauważyć u niemowlaka asymetrię fałdów skórnych na udzie - po stronie zwichniętej jest ich więcej. Jest to spowodowane względnym skróceniem kończyny – przy równej anatomicznie długości kończyn dochodzi do skrócenia po stronie zwichniętej mierzonej względem kolca biodrowego przedniego górnego. Objaw ten ma mniejsze znaczenie diagnostyczne, podobnie jak asymetria obrysu pośladków, czy możliwość wykonywania po stronie zwichniętej większego zakresu ruchów rotacyjnych w stawie biodrowym. U dzieci chodzących występują objawy: Trendelenburga, Duchenne’a, chód kaczkowaty przy dysplazji obustronnej. Obecnie ze względu na lepszą diagnostykę dysplazja rozpoznawana jest we wcześniejszych okresach życia i objawy te są rzadziej Trendelenburga polega na opadaniu miednicy na stronę zdrową podczas stania na kończynie „chorej”. U dzieci z obustronnym zwichnięciem bioder, obustronny objaw Trendelenburga daje obraz chodu kaczkowatego. Objaw Duchenne’a polega na wychyleniu tułowia w stronę zwichniętego biodra podczas stania na „chorej” kończynie. Pojawienie się i dalszy rozwój zmian dysplastycznych może wystąpić w okresie życia wewnątrzmacicznego, podczas porodu oraz w późniejszym dzieciństwie. Zmiany dysplastyczne powstają w panewce stawu, w bliższej nasadzie kości udowej lub równocześnie w obu tych lokalizacjach. Najczęściej dysplazja dotyczy wszystkich elementów stawu. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - powikłania Cechy anatomiczne biodra noworodkowego i współistniejąca wiotkość torebki stawowej doprowadzają do niestabilności stawu biodrowego – jest to dysplazja fizjologiczna. Jeśli istniejące zmiany dysplastyczne nasilą się, przy niewłaściwej pielęgnacji noworodka oraz braku prawidłowej diagnozy i leczenia, dysplazja fizjologiczna może przejść w dysplazję patologiczną. Powikłaniami dysplazji patologicznej są: podwichnięcia, zwichnięcia, i w końcowym okresie utrwalone kalectwo. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - badania Podstawowym sposobem rozpoznania dysplazji stawów biodrowych jest badanie fizykalne. Wykonywane jest ono przez neonatologów, lekarzy rodzinnych, pediatrów lub ortopedów. Główną metodą diagnostyczną stawów biodrowych jest wczesne badanie ortopedyczno-ultrasonograficzne według standardów opracowanych przez Grafa. Badanie to powinien wykonać lekarz posiadający doświadczenie z zakresu diagnostyki ultrasonograficznej dziecięcego stawu biodrowego. Dowiedz się: Jak działa trójwymiarowe USG dziecka przed narodzinami? Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - USG Badanie USG stawów biodrowych u noworodka jest metodą bezbolesną, nieinwazyjną. Na podstawie tego badania lekarz może określić dokładny deficyt elementów kostnych, chrzęstnych i tkanek miękkich w obrębie stawu oraz położenie głowy kości udowej względem panewki (stabilność stawu). Na podstawie USG stosowanego w okresie noworodkowym lekarz może wyodrębnić dzieci z prawidłowymi biodrami, dzieci z dysplazją stawu biodrowego oraz grupę ryzyka wymagającą dalszych kontroli. Dzięki badaniom kontrolnym lekarz monitoruje proces rozwoju stawu biodrowego i w przypadku stwierdzenia zmian dysplastycznych, ma możliwość podjęcia wczesnego leczenia. Czytaj: USG głowy noworodka - badanie przezciemieniowe W badaniu USG obrazy stawów biodrowych zostały podzielone przez Grafa na kilka typów rozwojowych: Typ Ia i Ib to odmiany prawidłowo rozwiniętego stawu biodrowego. Typ IIa to biodro niedojrzałe, ale nie wymagające leczenia. Dotyczy około 20% noworodków. Musi być kontrolowane w kolejnych tygodniach, gdyż (w zależności od czynników zewnętrznych) część bioder tego typu samoistnie się poprawia, a pozostałe stają się biodrami dysplastycznymi: typ IIa przed 3. miesiącem życia, typ IIb po 3. miesiącu życia. Typ IIc to dysplazja zagrożona przemieszczeniem, od tego typu zaczynają się biodra nieprawidłowe. Typ d jest stawem niestabilnym, biodrem dysplastycznym z decentracją głowy kości udowej. Typy IIIa i IIIb to biodra podwichnięte. Typ IV to biodro zwichnięte. W przypadku niejasnego wyniku badania USG, wykonuje się RTG stawów biodrowych po 4. miesiącu życia dziecka. U wszystkich noworodków w pierwszym tygodniu życia, lekarz neonatolog bada stawy biodrowe (ocenia stawy pod kątem objawów klinicznych dysplazji). Wynik badania fizykalnego stawów biodrowych zapisuje w książeczce zdrowia dziecka. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - kiedy wykonać USG? Pierwsze badanie USG wykonuje lekarz ortopeda w Poradni Preluksacyjnej zwykle między4-8. tygodniem życia dziecka. U dzieci z prawidłowymi stawami biodrowymi w badaniu klinicznym i USG, w trzecim miesiącu życia możnawykonać drugie badanie w celu oceny rozwoju stawu, dokonania ostatecznej diagnozy, i uchwycenia ewentualnych nieprawidłowości. Jeśli podczas tego badaniu ortopeda stwierdzi, że biodra są prawidłowe, nie ma konieczności dalszej kontroli. W przypadku wykrycia nieprawidłowości w badaniu klinicznym lub stwierdzeniu biodra typu IIa w obrazie USG stawu (podczas pierwszego badania USG) lekarz wykonuje badanie kontrolne po 6 tygodniach. Jeśli w badaniu kontrolnym biodra są prawidłowe (zarówno w badaniu klinicznym, jak i w USG) nie ma konieczności dalszej kontroli. Jeśli w kontrolnym badaniu brak poprawy, lekarz zaleci leczenie - szelki Pavlika lub poduszkę Frejki i ponowną kontrolę po 6 tygodniach. Jeśli już podczas pierwszego USG lekarz stwierdzi biodra dysplastyczne (obraz USG biodra typu > IIb) natychmiast rozpocznie leczenie zachowawcze i co 6 tygodni konieczna będzie kontrola. Fizjologiczna dysplazja (typ IIa) - profilaktyka W przypadku wykrycia fizjologicznej dysplazji (typ IIa) lekarz zaleci stosowanie profilaktyki polegającej na utrzymywaniu kończyn dolnych dziecka w zgięciu w stawach biodrowych powyżej 90 stopni i w jednoczesnym odwiedzeniu do około 50 stopni. Taka pozycja zapobiega przemieszczaniu się głowy kości udowej względem panewki i zapewnia prawidłowe kształtowanie stawu oraz jego stabilność. Podczas noszenia noworodka, rodzice powinni tak układać dziecko, by jego nóżki szeroko obejmowały biodro lub brzuch rodzica. Lekarz też może zalecić szerokie pieluchowanie, tak by nóżki były zgięte w stosunku do tułowia i odwiedzione - w pozycji żabki. Pomocne są w tym pieluchy tetrowe. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - leczenie zachowawcze Leczenie zależy od wieku dziecka w momencie rozpoznania. Im wcześniej postawione będzie rozpoznanie tym większa skuteczność - lepszy efekt leczenia, krótszy czas leczenia i mniejsza liczba powikłań. Leczenie zachowawcze polega na prawidłowym ustawieniu elementów stawu i utrzymaniu takiej pozycji przez odpowiedni czas. Dzięki temu możliwe jest odtworzenie prawidłowego kształtu elementów stawowych. W grupie dzieci do 6. miesiąca życia stosuje się aparaty odwodzące: poduszkę Frejki, szynę Koszli, uprząż Pavlika. Aparaty te utrzymują kończyny dolne dziecka w odwiedzeniu i zgięciu w stawach biodrowych. Zdejmuje się je tylko do kąpieli i przy przewijaniu dziecka. Dzięki tym aparatom możliwa jest repozycja głowy kości udowej. Leczenie aparatami odwodzącymi trwa około pół roku. Bardzo dobre wyniki uzyskuje się u 85-95% pacjentów. Powikłanie: jeśli repozycja prowadzona jest zbyt szybko i odwiedzenie kończyn jest nadmierne może dojść do uszkodzenia unaczynienia głowy kości udowej i rozwoju jałowej; martwicy głowy kości udowej. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - leczenie wyciągowe Dzieci od 6. do 18. miesiąca życia Ponieważ skuteczność aparatów odwodzących maleje wraz z wiekiem dziecka, w tej grupie wiekowej stosuje się leczenie wyciągowe. Jeśli rozpoznanie zostało późno postawione lub leczenie odwodzące okazało się nieskuteczne, zakłada się wyciąg za obie kończyny dolne. Stopniowo przez około 3 tygodnie zwiększa się zgięcie i odwiedzenie w stawach biodrowych, a po osiągnięciu repozycji biodra, dla stabilizacji stawu zakłada się gips biodrowo-udowy na około 6 tygodni. Pierwszy gips nazywany jest repozycyjnym, po nim zakłada się gips ćwiczebny na kolejne 6 tygodni, który utrzymuje kończyny dolne w odwiedzeniu, ale pozwala na ruch w stawach biodrowych. Jeśli istnieją przeszkody w stawie leczenie zachowawcze może okazać się nieskuteczne. W takich przypadkach, w niektórych ośrodkach wykonuje się operację usunięcia przeszkody repozycyjnej, nastawia się biodro w znieczuleniu ogólnym i pod kontrolą RTG, a następnie stosuje sie postępowanie jak w leczeniuzachowawczym. Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych - operacja Dzieci powyżej 18 miesiąca życia W tej grupie wiekowej konieczne jest leczenie operacyjne. Podczas zabiegu w znieczuleniu ogólnym dziecka, chirurg usuwa przeszkody repozycyjne, i dokonuje rekonstrukcji stawu - odtwarza prawidłowy kształt panewki stawu i bliższy odcinek kości udowej. Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na temat zdrowia i zdrowego stylu życia, zapraszamy na nasz portal ponownie! 00:00 Stawy biodrowe to czuły punkt noworodka. Wyjaśniamy, kiedy należy je traktować szczególnie troskliwie. Lekarz zwraca na nie uwagę już przy pierwszym badaniu noworodka, ponieważ u niektórych maluchów zdarza się, że nie są one jeszcze do końca ukształtowane. Kiedy dziecko przychodzi na świat, głowa kości udowej powinna pasować do wklęśnięcia w miednicy zwanego panewką. Otoczone torebką stawową stanowią one staw biodrowy, dzięki któremu dziecko może płynnie ruszać nogami. U sześciorga noworodków na sto w jednym lub w obu stawach panewka jest jednak zbyt płytka lub głowa kości udowej nie dość zaokrąglona i nie pasują do siebie idealnie. Taki stan lekarze nazywają dysplazją. Zwiększona czujność Wiadomo, że kłopoty ze stawami biodrowymi częściej mają: - dziewczynki (dysplazja występuje u nich sześć razy częściej niż u chłopców). To wpływ relaksyny, hormonu giętkości. Przed porodem rozluźnia on stawy miednicy przyszłej matki, ale działa też równocześnie na stawy mającej się urodzić dziewczynki, które stają się zbyt elastyczne i niestabilne; - dzieci, które były ułożone w macicy pupą w dół (miednicowo). W czasie skurczów porodowych nóżki malucha są stale wyprostowane i silnie przyginane do tułowia, jak przy skłonie. To może doprowadzić do rozciągnięcia i naruszenia elementów stawu biodrowego; - dzieci, których rodzice lub rodzeństwo urodzili się z dysplazją. W grę wchodzą czynniki genetyczne; - bliźnięta (trojaczki, czworaczki) - w brzuchu mamy jest im ciaśniej i ich biodra są narażone na silniejszy nacisk. Czas na badanie Żeby wykluczyć ewentualną wadę, ortopeda sprawdza po porodzie, czy dziecko symetrycznie odwodzi na boki obie nóżki i czy przy ruchach głowa kości udowej nie wyskakuje ze stawu. Jeśli w czasie badania usłyszy charakterystyczne kliknięcie, może podejrzewać dysplazję. Lekarz patrzy też, czy fałdy pod pośladkami malucha są symetryczne, a także (co ważniejsze) czy oba uda są równej długości. Jeżeli zauważy coś niepokojącego, zleci USG stawów biodrowych. W niektórych szpitalach takie badanie przeprowadza się rutynowo u wszystkich dzieci, wiadomo bowiem, że im wada jest wcześniej wykryta, tym łatwiej rehabilitować dziecko. Nawet jeżeli pierwsze badanie wypadnie pomyślnie, ortopedę trzeba odwiedzić powtórnie, najlepiej kiedy maluch ma sześć-osiem tygodni (potrzebne będzie skierowanie od lekarza rodzinnego). To nie koniec - w szóstym i dziewiątym miesiącu życia dziecko czekają jeszcze dwie wizyty kontrolne, by wykluczyć wszelkie podejrzenia. Pieluchowa terapia Po rozpoznaniu dysplazji lekarz zleca najczęściej układanie malucha na brzuchu. Może także zalecić tzw. szerokie pieluchowanie. Dwie pieluchy tetrowe składa się w prostokąt, a trzecią złożoną w trójkąt nakłada na pozostałe. Jeżeli maluch używa pieluch jednorazowych, złożone w ten sposób pieluchy tetrowe nakłada się na pieluchę jednorazową. Dzięki temu dziecko leży w pozycji żabki - nóżki w stawach biodrowych ma zgięte pod kątem prostym i rozłożone na boki. Taka właśnie pozycja sprzyja przebudowie i rozwojowi stawu i często wystarcza, by skorygować niewielką wadę. Lekarze coraz rzadziej jednak zalecają szerokie pieluchowanie, bo uważają, że daje ona niewielkie efekty. Rozwórki, poduszki, szelki Po dwóch, trzech tygodniach trzeba zgłosić się z dzieckiem na kontrolę do lekarza. Gdyby szerokie pieluchowanie i układanie na brzuszku nie przyniosło poprawy, konieczne będzie założenie któregoś ze specjalnych aparatów. Różnią się one konstrukcją i noszą nazwy pochodzące od nazwisk ich twórców - rozwórka Koszli, poduszka Frejki, szelki Pavlika, majtki Mittermayera-Grassa. Wszystkie mają to samo zadanie - zapewniają stałe ustawienie małych nóżek pod właściwym kątem. (Czasem specjalista może też wcześniej zdecydować o założeniu aparatu, jeśli dysplazja jest od początku zaawansowana). Wszystkie te konstrukcje stanowią ogromną pomoc, ale niemowlęciu jest w nich niewygodnie - nie może swobodnie się przewracać i bawić; przeszkadzają mu i czasami obcierają. Dobrze jest kilka razy dziennie smarować kremem ciało malucha w miejscach, gdzie styka się z aparatem. Można też uszyć na rozwórkę flanelowy pokrowiec, żeby mniej drażniła delikatne ciało. Trzeba przyznać, że dla rodziców też jest to pewnego rodzaju próba, bo pielęgnacja dziecka jest w takiej sytuacji dość uciążliwa. Trudno je wsadzić do wózka, a przy przewijaniu i myciu trzeba aparat ściągać, a potem znów zakładać. Koniec kłopotów Warto jednak potraktować te niedogodności jako inwestycję na przyszłość, by później móc zapomnieć o problemach ze stawami biodrowymi. Lekarz w tym czasie wyznaczy co kilka tygodni wizyty kontrolne, podczas których bada niemowlę, ogląda jego stawy za pomocą USG i reguluje ustawienie aparatu. Jeśli dysplazję rozpoznano zaraz po urodzeniu i natychmiast rozpoczęto leczenie, prawdopodobnie po dwóch, trzech miesiącach aparat będzie można zdjąć. Dysplazja nie pozostawi po sobie żadnego śladu. Maluch będzie siadał i chodził nie później niż jego rówieśnicy. Jeżeli dysplazja rozpoznana została zbyt późno lub od początku była zaawansowana, dziecko musi trafić do szpitala, gdzie będzie jakiś czas leżało na wyciągu lub będzie miało założony gips (w takim wypadku zacznie siadać i chodzić znacznie później niż jego rówieśnicy). Może się nawet zdarzyć, że będzie potrzebna operacja, ale dotyczy to najczęściej dzieci, u których zwichnięcie stawu lub zaawansowana dysplazja nie poddały się leczeniu zachowawczemu. Biodrom na zdrowie Oto 10 rad, do których warto się zastosować bez względu na to, czy dziecko ma dysplazję, czy też nie: 1. Przy przewijaniu nigdy nie podciągaj dziecka za stopy, tylko podłóż mu rękę pod pupę i unieś ją do góry. 2. Noś niemowlę tak, by trzymało nóżki okrakiem na twoim biodrze lub brzuchu. Jeżeli woli być "twarzą do świata", noś je tak, by było przytulone do ciebie plecami, a nóżki miało w rozkroku - przełóż ręce między jego nogami i jedną dłonią przytrzymuj mu brzuszek, a drugą klatkę piersiową. 3. Nie prostuj dziecku nóżek, niech będą zgięte i rozłożone na boki. 4. Nie próbuj mierzyć maluchowi wzrostu, prostując nóżki. 5. Pozwól na swobodne machanie nóżkami - nie zawijaj ściśle w beciki ("na mumię") 6. Wkładaj dziecku luźne śpioszki i pajacyki; gdy tylko zauważysz, że z nich wyrasta, postaraj się o większe. 7. Przez pierwsze 6 tygodni możesz stosować szerokie pieluchowanie. 8. Często układaj dziecko na brzuchu (w pozycji żabki); unikaj kładzenia go na boku w pierwszych trzech miesiącach. 9. Nie przyspieszaj nauki chodzenia; 10. Nie używaj chodzika (wcale nie ćwiczy on mięśni potrzebnych przy chodzeniu i może źle wpłynąć na biodra). Odpowiedzi kaśka' odpowiedział(a) o 19:25 palca nie wsadzaja w gips, tylko masz taki metal usztywniajacy... :) blocked odpowiedział(a) o 19:26 no taki jak np. (sorki , ale dziś mam takie skojarzenia) jakbyś ją założył/a na palec tylko grubsza i twardsza ^^mój brat kiedyś miał nina~~~ odpowiedział(a) o 19:28 ja wiem wiem to metalowe to szyna ale słyszałam że gips też jest kaśka' odpowiedział(a) o 22:36 Nie mowiłam o szynie... Mój brat miał złamany, nie wzieli mu w gips, tylko mial taki metal usztywniajacy i to obwiazane bandarzem... I byl sztywny... :) kubahaha odpowiedział(a) o 20:13 Uważasz, że znasz lepszą odpowiedź? lub

jak wygląda gips biodrowy